Khandobache Navratri 2025 मार्तंड भैरव षडःरात्रोत्सव २१ नोव्हेंबरपासून, संपूर्ण माहिती जाणून घ्या
मार्तंड भैरव षडरात्रोत्सव हा महाराष्ट्रातील जेजुरी (पुणे जिल्हा) येथील प्रसिद्ध खंडोबा मंदिरात साजरा होणारा एक प्रमुख धार्मिक उत्सव आहे. मार्तंड भैरव हे भगवान शिवाचे रौद्र रूप असून, ते खंडोबा किंवा मल्हारी म्हणूनही ओळखले जातात. हा उत्सव मार्गशीर्ष महिन्यात आयोजित केला जातो आणि तो सहा रात्रींचा (षडरात्र) असतो. यंदाच्या वर्षी (२०२५) हा उत्सव २१ नोव्हेंबर २०२५ (शुक्रवार) पासून सुरू होईल आणि २६ नोव्हेंबर २०२५ (बुधवार) पर्यंत चालेल.
हा उत्सव सामान्यतः मार्गशीर्ष महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या प्रतिपदेपासून सुरू होतो. २०२५ मध्ये मार्गशीर्ष शुक्ल पक्ष २१ नोव्हेंबरपासून आहे. यामुळे उत्सवाची सुरुवात २१ नोव्हेंबरला होते.
सहा दिवसांची नवरात्री
सहा रात्री आणि सात दिवस (२१ ते २६ नोव्हेंबर). शेवटचा दिवस विशेष महत्त्वाचा असतो, ज्यात मोठ्या प्रमाणात भक्त दर्शनासाठी येतात. या उत्सवात भक्तगण मार्तंड भैरवाची (खंडोबा) विशेष पूजा-अर्चना करतात.
घटस्थापना आणि प्रारंभ पूजा : उत्सवाची सुरुवात घटस्थापनेद्वारे होते. घरी किंवा मंदिरात कलश स्थापित करून मार्तंड भैरवाची पूजा केली जाते. २१ बेलपत्र वाहून मनोकामना पूर्ण होतात अशी श्रद्धा आहे. सकाळी स्नान करून, फुलमाळ, नैवेद्य (गोड पदार्थ) आणि आरती केली जाते.
दैनिक पूजा आणि व्रत : दररोज सकाळ-संध्याकाळ पूजा, फुलांची माळ अर्पण, नैवेद्य दाखवणे. भक्त उपवास किंवा फळाहार करतात. रात्री जागरण (रात्रोत्सव) करून भजन-कीर्तन, मंत्रजप (जसे "ॐ मार्तंड भैरवाय नमः") केले जाते. मंदिरात पालखी सोहळा आणि ढोल-ताशांचा खेळ असतो.
विशेष विधी हळद चढवणे: मार्तंड भैरव (खंडोबा) षडरात्रोत्सवात हळद चढवणे ही एक अत्यंत महत्त्वाची आणि प्राचीन विधी आहे. ही विधी मुख्यतः क्रोध निवारण, पापमुक्ती, समृद्धी आणि संरक्षण मिळवण्यासाठी केली जाते. खंडोबाची कथा सांगते की, त्यांच्या रौद्र रूपामुळे निर्माण झालेल्या क्रोधाला शांत करण्यासाठी हळद (हळकुंड) चढवली जाते.
कुत्र्यांना भोजन: भैरवाचे वाहन कुत्रा असल्याने कुत्र्यांना दुध, भाकरी किंवा मिठाई दान केले जाते.
दीपदान आणि रात्रिजागरण: रात्री दीप प्रज्वलित करून कथा-पाठ, स्तोत्र पठण (जसे भैरव अष्टक) म्हटले जाते.
समारोप: शेवटच्या दिवशी म्हणजे चंपा षष्ठीला मोठा मेळा भरतो. भक्त पायरी चढून दर्शन घेतात, विशेष अन्नदान आणि महाआरती होते. यानंतर उत्सव संपतो.
हा उत्सव भक्तांना भय, पाप, नकारात्मक शक्तींपासून मुक्ती देतो आणि समृद्धी, संरक्षण, यश प्रदान करतो. विशेषतः शेतकरी, योद्धे आणि व्यापारी वर्गासाठी हा उत्सव शुभ मानला जातो. जेजुरी मंदिरात लाखो भक्त सहभागी होतात.
